بهمن سال۶۴. منطقه عملیاتی والفجر۸. نیروهای ایرانی بندر استراتژیک «فاو» عراق را گرفتند. عربستان پیش از این عملیات، براساس سهمیههایش در اوپک روزانه ۴.۳۵ میلیون بشکه نفت تولید میکرد. پس از والفجر ۸ اما سعودیها تولید نفتشان را به شش میلیون بشکه رساندند. درآمد نفتی ۵/۱۶ میلیارد دلاری ایران در سال ۶۳، به ۹/۱۲ میلیارد دلار در سال ۶۴ سقوط کرد. وضعیت برای ایران دشوار شد. قیمت نفت تک محموله ایران به بشکهای پنج دلار رسید. ایران زیاد در «فاو» دوام نیاورد.
سعودیها امروز بازی جدیدی را آغاز کردهاند؛ هم با افزایش تولیدشان، قیمت نفت را انداختهاند، هم با ارایه تخفیف به مشتریهای نفتی ما درآمدهای نفتی ایران را نشانه گرفتهاند. شاهزاده سعودی این «نیت» را فاش کرده بود. درست است که ایران به دلیل نداشتن ظرفیت تولید مازاد نفت نمیتواند در میدان نفتی با عربستان بازی کند، اما میتواند در زمینه دیگری بازی کند.
اگر به برنامه چهارم کامل عمل کرده بودیم حداقل ۳/۱ میلیون بشکه ظرفیت مازاد داشتیم. در «بازی نفتی» هر بشکه ظرفیت مازاد تولید یعنی یک امتیاز به نفع شما. حیف که به ظرفیت پنج میلیون بشکهای برنامه نرسیدیم. حیف که ظرفیت تولیدمان به پایینتر از چهار میلیون بشکه افت کرده است. حیف! خطر بشکههای نفتی عربستان در کاهش درآمد نفتی ایران، آن هم در روزگاری که یارانهها به حساب مردم واریز میشود، کم نیست.
اگر قیمت نفت سقوط کند
کاهش احتمالی قیمت نفت آثار منفی زیادی برای اقتصاد کشورمان به همراه خواهد داشت چرا که درآمدهای بودجهای دولت از محل فروش دلارهای نفتی بهشدت کاهش یافته و کسری بودجه شدیدی بهوجود خواهد آمد. این کسری بودجه میتواند پرداخت یارانه نقدی را با دشواریهای بیشتری روبهرو کند. در نتیجه دولت مجبور است برای پرداخت یارانههای تولیدی به صنایع جهت جلوگیری از تورم به استقراض از بانک مرکزی و شبکه بانکی متوسل شود.
درصورت وقوع این اتفاق، دولت با دشواریهای زیادی مواجه خواهد شد. بهدلیل کاهش درآمدهای ارزی نفتی بعد از سقوط قیمت نفت، ارزش برابری دلار و سایر ارزها در مقابل ریال افزایش خواهد یافت که با توجه به کمبود بانک مرکزی در زمینه درآمدهای ارزی، این بانک نمیتواند از نرخ ریال دفاع کند و موج سفتهبازی بازارهای ارز و طلا را در برخواهد گرفت و یکبار دیگر واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایهای کاهش و تولید سقوط خواهد کرد.
اگر قیمت نفت کاهش یابد در هر شرایطی وضعیت نامساعدی در بازار طلا، ارزها و بهویژه دلار در ایران حاکم خواهد شد. متغیرهای اقتصاد کلان مانند اشتغال، تولید، تورم، نرخ ارز و نرخ بهره به وضعیت نامناسبی تغییر جهت داده و شرایط دشواری برای اقتصاد ایران پیش خواهد آمد. شاید بهترین راه مقابله با این شرایط، خودداری از اسراف در هزینهها و دفاع از ارزش ریال است زیرا با ادامه رفتار کنونی ذخایر بانک مرکزی بهسرعت کاهش یافته و وقتی قیمت نفت سقوط میکند دیگر ذخایر ارزی برای تأمین احتیاجات کشور و بودجه دولتی باقی نخواهد ماند.